1- گوش کن که نی ( مولانا )چگونه  حکایت می کند و از جدایی خود از عالم معنا گلایه  و شکایت  دارد.

2- از آن زمان که مرا از  عالم معنا  جدا کرده اند  همه ی هستی از فریاد   من ناله   سر داده اند .

3- برای بیان  در اشتیاق ، شنونده ای  می خواهم   که دوری  از حق  را ادراک   کرده و دلش از درد  و داغ  فراق  سوخته   باشد .

4- هر کس که   از وطن  اصلی خود ( بازگشت به سوی خدا )  دور شده باشد،  دوباره  خواهان  بازگشت  به آن جاست .

5- من ناله ی  عشق  به حق  را برای  همه  سر دادم  و سالکان ( رهروان  راه حق ) و غیر سالکان ( دور افتادگان از حق) همنشین شدم

6- هر کسی در  حدّ  فهم  خود با من  همراه  و یار شد  اما حقیقت  حال مرا  در نیافت .

7- اَسرار  من در ناله  های  من نهفته  است  اما  چشم  و گوش  ظاهری  نمی تواند راز  و حقیقت  این ناله  را دریابد .   ( تنها  با چشم و  گوش دل  میتوان  آن را ادراک کرد .)

8- گرچه جان، تن را ادراک  می کند و  تن از جان آگاهی  دارد و هیچ یک  از دیگری  پوشیده نیست  اما توانایی  دیدن جان به  هیچ  چشمی  داده نشده  است .

9- این صدای نی برخاسته  از آتش عشق ،  یاد هوا  نیست . کسی  که این آتش عشق  ندارد الهی  نیست  و نابود شود.

10- این اثر  عشق است  که نی را به نوا آوردها ست و این شور  عشق  است که باعث  جوشش  می شود ( همه چیز  از عشق  به وجود  آمده است . )

11- نغمه های  نی همدم  هر عاشق  هجران  دیده است و راز او را  فاش  می کند  و برای  کسی  که جویای  معرفت  است  پرده ها را از مقابل  چشم  رو برمی دارد  تا معشوق  حقیقی را  ببیند .

12- نی هم  زهر است  و هم پاد  زهر .  در عین درد آفرینی  ، درمان   بخش  نیز هست  وکسی چون نی ،  دمساز  و همدم  واقعی  برای عاشق  هجران دیده نخواهد  بود . (  به ظرفیت  وجودی  افراد بستگی  دارد ) .

13- نی،  داستان راه  خونین  عشق را  بیان می کند  و از قصه ی  عشق  عاشقانی  چون مجنون  که سراسر درد  و رنج است  سخن به  میان می آورد .

14- حقیقت  عشق  را کسی  جز عاشق  درک نمی کند زیرا  تنها عاشق  محرم است  . همان طور  که گوش  برای ادراک  سخنان  زبان ، ابزاری  مناسب است .

15- عمر ما  در غم  و اندوه  عشق  سپری  شد و روزهای  ما با  سوز  و گدازهای  عاشقانه  همراه  بود .

16- اگر روزها سپری  شد مهم نیست ، ای کسی  که در پاکی  نظیر نداری ، تو  برای ما بمان .( الطاف  تو  متوجه  ما باشد ) که  چون  تو پاک  ومقدس  نیست .

17- تنها  ماهی دریای  حق ( عاشق ) است  که از  غوطه  خوردن در آب عشق  و معرفت  سیر نمی شود .  هر کس از  عشق  بی بهره  باشد ،  ملول  و خسته  می شود .

18- آن که  راه عشق  نسپرده ، از  حال عارف  و اصل  بی خبر است ، پس  باید سخن  را کوتاه  کرد و به پایان  رساند .

درس دوم

مناجات

1- خداوند! فقط  تو را ستایش  می کنم  چون پاک  و پروردگار هستی  و تنها  آن راهی  را می روم  که تو آن را   به من نشان بدهی.    ( آن  راهی  را خواهم  رفت   که تو راهنمایم  هستی )

2- فقط  به درگاه   تو روی  می آورم  و تنها در پی  فضل و بخشش  تو هستم . فقط  تو را به یگانگی  می ستایم چرا که   شایسته ی  یگانگی هستی .

3- خداوندا  تو دانا، بزرگ ، بخشنده  ومهربان هستی . تو  عامل  بخشش  و شایسته ی  ستایش  هستی

4- خداوند!  نمی توان  تو را  توصیف  کرد چون در فهم  وادراک  ما نمی گنجد  ونمی توان  کسی را   به تو مانند کرد  چرا که   تو از  خیال  و تصور  ما بیرون  هستی .

5- خداوندا !  تو بسیار  عزیز،  بزرگ ، دانا ، اطمینان بخش ، نور، شادی،بخشنده  و پاداش  دهنده  هستی ( همه ی  این ویژگی ها  به کمال  در تو وجود دارد )

6- خداوندا !  تو به همه ی  امور  پنهان آگاهی  داری  و همه ی  هیب ها را  می پوشانی  و همه ی  کم و زیاد  شدنها  به دست  توست .

7- خداوندا !  سنایی  با تمام وجود  تو را به یگانگی  می ستاید  امید است (شاید) که برای  او از آتش  دوزخ  رهایی باشد.

حُسن  وهستی

1- وقتی  که  در روز ازل زیبایی  تو به   من توجه   کرد . (عنایت  تو شامل  حال  من شد )  جمال خود  را به من  نشان  داده و  مرا  عاشق  و دلباخته ی  خود ساخت . 

2- من به ناز و آرامش  در عالم  نسیتی خوابیدم بودم وز یبایی  تو باعث  شد که   من خلق  بشوم  وبه عالم  هستی  بیایم .

درس چهارم

کاوه ی دادخواه

1- هنگامی  که جمشید خودبینی  و ناسپاسی  با خداوند را شروع کرد ، سرانجام  شکست  خورد و  حکومتش  سرنگون شد .

2-  چه خوش  گفت آن  سخنگوی  بزرگ  و هوشمند  که وقتی  پادشاه  شدی  در بندگی  و اطلاعت  از خدا  کوشا باش .

3-  هر کس  که به خدا  کفر بورزد  و ناسپاسی کند از هر طرف  ترس وهراس  وجود او را فرا  می گیرد .

4-  روزگار  جمشید  نا به سامان  شد (  بدبخت شد )  و شکوه  و فروغ  ایزدی  از وجود  او دور شد .

5-  راه و رسم   خردمندان   از میان رفت  و انسان های  بدکار  بر جامعه   مسلط  شدند و شهرت  یافتند .

6- دانش و  فضیلت  بی ارزش  شد و جادوگری  و نیرنگ  رونق یافت . صداقت  از میان رفت و تجاوز  به حقوق  مردم علنی شد .

7- بدکاران  دست به  کارهای   زشت زدند  و از نیکی  و راستی  مخفیانه  سخن  می گفتند .

8- ضحاک  جز بدآموزی  و کشتن انسان ها و غارتگری  و سوزاندن  خانه و زندگی مردم   چیز دیگری  نمی دانست .

9-  همان لحظه  ناگهان از  درگاه ضحاک  خروش  و فریاد  کاوه بلند شد .

10- کاوه  ستم  دیده را نزد  ضحاک  فرا خواندند و او را در کنار  بزرگان   دربار  نشاندند.

11- ضحاک ،  خشمگینانه  نام کسی را   که به کاوه   ظلم کرده   بود ، از او پرسید .

12- کاوه فریاد اعتراض سرداد و با عصبانیت و تضرع گفت :  از شاه ستم  دیده ام  . ای پادشاه ،  من  کاوه ی  دادخواه هستم .

13- من مرد   آهنگر  بی آزاری  هستم که  از طرف  شاه من  ظلم  می شود .

14-  اگر تو پادشاه هستی  و یا همچون  اژدها ، باید  در مورد  شکایت  من داوری  و قضاوت  شود .

15-  اگر تو پادشاه  همه ی  جهان هستی  پس چرا  این همه رنج  و سختی  نصیب  ما شده است .

16- لازم است  برای این  اقدام  المانه ( کشته شدن  فرزندانم )  به من حساب  پس بدهی  تا مردم   جهان شگفت   زده شوند .

17-  شاید در این  حساب پس  دادن   تو مشخص  شود که  چگونه   نوبت به فرزندان  من رسیده است .

18- چرا باید  در میان   هر انجمن  و گروهی  مغز  فرزندان   من خوراک   مارهای  تو شود .

19-  وقتی  کاوه در دربار ضحاک  این استشهاد  نامه را  خواند ،  فوراً  رو به سوی  بزرگان   آن کشور  کرد .... .

20-  فریاد برآورد : ای کسانی  که همدستان   ضحاک  دیو صفت   هستید  و از  خداوند   جهان هیچ   ترسی  در دل  ندارید ...

21- شما  با این   کارتان ( پذیرفتن  سخن ضحاک )  گناه کار هستید  و جایگاهتان  جهنم است .

22-  من این  استشهادیه   نامه را  تأیید  و امضا نمی کنم  و هرگز  از پادشاه  نمی هراسم

23- کاوه فریاد  زدو در حالی  که از شدت   خشم   می لرزید  از جای خود  بلند شد  و استشهادیه   نامه را پاره   کرد و زیرپا انداخت .

24-  فرزند  عزیز و گرامی  مایه ی  او همراهش بود ، از بارگاه  پادشاه  فریادکنان  به بیرون ( خیابان ) رفت .

25- وقتی که  کاوه از  دربار پادشاه  بیرون آمد  مردم بازار  دور او جمع  شدند .

26-  کاوه خروش و فریاد  سرداد  و همه ی  مردم جهان  را به سوی عدالت   و دادخواهی  فراخواند .

27- آن چرمی  را که آهنگران   به هنگام  ضربه ی  پتک  برپای خود  می پوشانند ...

28-  کاوه آن چرم  را بر سر  نیزه گذاشت  و همان زمان   مردم پیرامون   او جمع شدند  وشورش  و غوغایی  برپا شد .

29-  کاوه با فریاد  و خروش  در حالی که  نیزه در دست داشت ، فریاد  می زد  که ای  بزرگان   خداپرست ...

30-  کسی که علاقه ی فریدون  را در دل دارد ، از  اطاعت  و اسارت  ضحاک   خارج شود .

31-  حرکت  کنید ( قیام کنید )  و علیه   ضحاک  بشورید  که این پادشاه (ضحاک )  شیطان  است و قلباً  دشمن  خداوند است .

32- با آن چرم  کم ارزطش (درفش کاویانی )  دوست از  دشمن   شناخته شد .

33- آن مرد پهلوان ( کاوه )  پیشاپیش  مردم به راه   افتاد  و سپاه  بزرگی  با او همراه   شدند .

34-  کاوه  جایگاه   فریدون  را می دانست   راه خود را پیش گرفت   و مستقیم   به سوی  فریدون  رفت .

35-  در همه جای  شهر مردم   حضور داشتند  و همچنین   افرادی  که جنگجو  بودند .

36-  مردم از بالای  دیوارها و بام ها خشت  و سنگ  پرتاب  مر کیدند  و در کوچه ها  نیز  خنجر  و تیر می انداختند ...

37-  بارش  خشت  و سنگ و تیغ  و تیرمثل  بارش تند  باران آن چنان  زیاد بود   که جای  سوزن انداختن  نبود . (  گستردگی و به کارگیری  ابزارهای  نبرد  و ازدحام   و شدت   شورش مردم مورد  نظر است ).

38-  تمام   جوانان  شهر  همانند  پیرانی  که در جنگ   ماهر و کارآزموده بودند ...

39-  به لشکر  فریدون  پیوستند  و از حیله   و نیرنگ   ضحاک   رها شدند .

 درس پنجم

گذر سیاوش از آتش

1- روحانی مشاور  دربار  به کیکاوس چنین   گفت که   درد تو ( موضوع  سیاوش و سودابه ) پنهان   نمی ماند .

2-  اگر می خواهی  حقیقت  آشکار  شود باید  به آزمایش  و امتحان ( سیاوش  یا سودابه )  بپردازی.

3-  هر چند  فرزند ( سیاوش ) عزیز است   اما بدگمانی  نسبت به  او دل شاه را آزرده   خواهد کرد .

4-  از طرف دیگر  شاه نسبت به   سودابه  نگرانی  خاطر داشت .

5-  اکنون  که سخن های  مختلف  در این مورد   گفته شد   باید  یکی از این   دو ( سیاوش  یا سودابه ) از آتش بگذرد .

6- راه و رسم  روزگار چنین   است که هرگز  به بی گناهان  آسیبی نمی رسد .

7-  کیکاوس  سودابه  را نزد خود  فرا خواند  و او را با سیاوش  رو به رو  کرد .

8-  سرانجام  کیکاوس  گفت دل  و جانم از  دست شما  دو نفر آرامش  نمی یابد . ( به هر دوی  شما مشکوک  هستم )

9- مگر این که  آتش سوزنده   گناهکار  را مشخص  کند و فوراً  او را  رسوا  نماید .

10-  سودابه   این گونه   پاسخ داد  که من در  سخنان  خود راستگو هستم .

11- سودابه گفت  : باید   سیاوش  را اصلاح   و تنبیه   کرد زیرا   او کار زشت   انجام داد و به دنبال فساد  گشته است .

12-  کیکاوس به سیاوش  گفت رای  و نظر  تو در این  باره چیست ؟

13-  سیاوش  این گونه   پاسخ داد  که ای پادشاه ، در مقابل  این تهمت ، آتش  جهنم برای  من ناچیز  و کوچک است  .

14- سیاوش  گفت اگر  قرار بر عبور  از میان کوهی از آتش باشد ، برای  من آسان است .

15-  کیکاوس  به خاطر  فرزند و همسر  نیک نژاد  مضطرب  و نگران  شد.

16- کیکاوس با خود گفت  اگر یکی از  این دونفر ( زن و فرزندم ) بدکار  و گنهکار  باشند بعد از  این کسی  مرا پاداه   نمی خواند.

17- وقتی فرزند  و زن که  در حکم خون  و مغز  من هستند  چنین کنند ،  دیگر برای  کسی چیزی  عجیب تر   از این  خواهد بود ؟      ( اظهار تأسف کاووس از بر باد رفتن  حیثیت )

18- بهتر است   که از این   کار زشت   دوری کنم و برای رفع  مشکلم ،  چاره ای اساسی بیندیشم .

19- آن فرمانده  خوش گفتار  چه خوب  گفت  که با شک  و دودلی  فرمانروایی  نکن .

20-  کیکاوس  به وزیر  فرمان داد  که  شتربان  صد کاروان  شتر از دشت بیاورد .

21-  شتران برای  آوردن هیزم  حرکت  کردند  و تمام مردم  ایران برای  تماشا  رفتند .

22- به دستور  کیکاوس  ساربان  با صد  کاروان  شتر سرخ  موی  هیزم آورد .

23- در دشت  به اندازه  دو کوه  هیزم قرار دادند و مردم  زیادی  دسته جمعی  به تماشا  می رفتند .

24- فضای خالی  بین دو کوه  هیزم  به اندازه ی  بود که چهار  نفر سوار به سختی می توانستند از آن عبور  کنند .

25-  در آن زمان ( زمان کیکاوس ) را ه و رسم  شاهان در تشخیص  خطاکار از درستکار  این گونه بود .

26- پس از آن شاه  به روحانی دربار  دستور داد که نفت سیاه بر روی چوب ها  بریزند.

27-  دویست مرد آتش افروز آمدند و به هیزم  ها آتش  زدند و در آن می دمیدند و از زیادی دود انگار که روز  به شب  تاریک   تبدیل  شد .

28-  با اولین  دمیدم  در هیزم ها ، همه جا  از دود سیاه  شد و خیلی  زود آتش شعله کشید .

29- با شعله ور شدن  آتش ،  زمین از آسمان  روشن تر  ودرخشان تر  شد ،  مردم فریاد  وهیاهو  می کردند و آتش شعله می کشید .

30- همه ی مردم  متاثر  و غمگین  شدند و بر چهره ی  خندان  سیاوش  گریستند .

31- سیاوش  هشیارانه  و با لباس  های سفید  در حالی  که لبی  خندان  و لی پر از امید داشت ، آمد (  آگاه ، تمیز ، خندان ، امیدوار) .

33- سیاوش  بر یک  اسب سیاه  عربی  و تندرو  سوار شده بود .

34- آن گونه  که رسم  و شیوه ی  کفن پیچیدن است  سیاوش  به خود  کافور زد  و آماده ی  مرگ شد .

35-  وقتی  سیاوش  به نزد کاووس بازگشت  از اسب  فرود آمد  وبه او  تعظیم   کرد .

36- چهره ی  پدر را شرمگین  دید و سخن  گفتن   او را  نسبت به   خود نرم   و محبت  آمیز  یافت .

37-  سیاوش  به پدر گفت  غمین  مباش  چرا که   کا ر روزگار  چنین بوده است .

38-  وجودی  پر از شرم  و حیا  و ارزشمند   دارم و اگر   واقعاً  بی گناه باشم  ،(  که هستم ) نجات   خواهم یافت .

39-  اگر چنان  که من گنهکارم  خداوند   جهان آفرین   مرا حفظ  نمی کند ( در آتش  می سوزم )

40-  من به  خواست و یاری خداوند نیکی  دهنده از این  کوه آتش  ترس و اضطرابی  ندارم .

41-  از مردم   حاضر در  دشت فریادی  بلند شد  و نصیب  مردم جهان  از این   کار غم  و اندوه شد .

42- سیاوش  اسب را  به سرعت به حرکت درآورد وآزرده دل نشد و خود  را برای  جنگ  با آتش ( رفتن  به درون آتش ) آماده کرد .

43-  آتش از  هر طرف  شعله   می کشید  وکسی  کلاه خود  و اسب  او را ندید  . (  هیچ اثری  از سیاوش  نبود )

44- مردم دشت  با چشمانی  گریان منتظر  بودند که سیاوش  چه زمانی از آتش بیرون  می آید .

45- هنگامی  که سیاوش  را دیدند ،  از این که   از آتش بیرون   آمد فریاد  و خروش  مردم بلند  شد .

46-  اسب و ابتس  سیاوش  چنان  به نظر می رسید  که گویی از گلستان  عبور کرده است . ( آتش  هیچ اثری  بر آن ها نگذاشته  بود )

47-  وقتی لطف  و بخشش  خداوند  در کار باشد ، تأثیر  آب و آتش  یکسان  می شود .

48-  هنگامی  کهس یاوش  از آتش  گذشت   همه ی مردم  حاضر در دشت  و شهر فریاد  شادی  سر دادند .

49- سواران  لشکر  به هیجان   آمدند و همه ی  مردم دشت پول  و سکه  جلوی  پایش  می ریختند . ( به شکرانه  ی سلامتی  او )

50- در بین مردم  از کوچک  و یزرگ  شادمانی  بسیاری  وجود داشت .

51- مردم به همدیگر  مژده  می دادند  که خداوند عادل ،  سیاوش  بی گناه   را مورد   عفو و  بخشش  قرار داد .

52-  سودابه  از شدت خشم  و ناراحتی ،  موی سرش  را می کند .   اشک می رسخت  و صورت خود را  زخمی  مر کید .

53-  وقتی  که سیاوش  بی گناه  به نزد  پدر رفت ،  اثری از دود  و آتش  و گردو خاک   بر بدن نداشت .

54-  کیکاووس  از اسب  پایین آمد  و با شپیاده  شدن   او سپاهیان   نیز از اسب  پیاده شدند .

55- کیکاووس  سیاوش  را به گرمی  و محکم   در آغوش گرفت   و از کار زشت   خود عذر  خواهی  کرد .

 درس ششم

دریای کرانه ناپدید

1- عشق او مرا گرفتار کرد  و تلاش  فراوان  برای  رهایی  از عشق او سودمند  واقع نشد .

2- عشق  همانند دریایی بی پایان  است .  ای انسان  عاقل، در دریای عشق نمی توان شنا کرد (راه عشق  با عقل  طی  نمی شود )

3- اگر می خواهی عشق را  به مرحله ی کمال برسانی ، باید  ناملایمات و سختی ها ی فراوانی را تحمل کنی.

4- در راه عشق ، زشتی ها ، بدی ها  و تلخی  ها را باید  زیبا وش یرین  تصور کرد ( باید  ناملایمات  را پذیرفت )

5-  در راه عشق  سرکشی  و عصیان  کردم ( برای  رهایی از کمند  عشق تلاش  کردم ) ،  امام نمی دانستم  که هر چه  این کمند  عشق  را بکشم  بیشتر  اسیر  خواهم شد  ( کمند  تنگ تر و محکم تر خواهد شد )

درس هشتم اکسیر عشق

1-  ای معشوق من ! از  در وارد شدی  و من از  شدت   شوق  از خود بی  خود شدم   انگار   که به جهان  دیگر رفتم ( مُردم )

2- منتظر بودم ،  تا کسی  خبری  ازمعشوق  به من بدهد  . همین   که معشوق  آمد  من بی  هوش شدم .

3- با خودگفتم  معشوق  را ببینم  شاید سوز  اشتیاق  من آرامش  یابد ،  اما وقتی  او را دیدم   شور و اشتیاقم  بیشتر شد .

4-  من همچون  شبنمی  ناچیز  و بی مقدار  در مقابل  خورشید   بودم و به مدد گرمای  عشق  تو به  والاترین   مرتبه  رسیدم .

5- توانایی رسیدن به معشوق(وصال) برای من ممکن نشد،هر چندکه برای رسیدن به او گاهی به آهستگی وگاهی با شور و اشتیاق  رفتم.

6-  برای این که بتوانم  راه رفتن او را ببینم و سخنانش  را بشنوم ، تمام  وجودم  گوش شد برای  شنیدن  و چشم شد برای دیدن .

7- من چگونه می توانم  به او نگاه نکنم  زیرا در اولین نگاه   بادیدن  اوب ینا شدم .

8- اگر یک روز آسوده  و آرام زندگی  کرده باشم ، نسبت   به تو  وفادار  نبوده ام

9- معشوق  قصد  بهدام انداختن  مرانداشته است ، من   به میل  خود اسیر نگاه  و شیفته ی  او شدم .

10-  به من  می گویند : ای سعدی ، چه کسی  روی سرخ   و شاداب  تو را زرد و بیمار  کرد ؟  می گویم :   عشق،  وجود  بی ارزش   مرا  ارزشمند کرد .

درس دهم

دولت یار

1- زمان دوری و جدایی از یار به پایان  رسید .  فالی  گرفتم  و کارها  مساعد  و به سامان شد .

2- آن همه تکبر  وخودنمایی  و خوش  گذرانی  که خزان  ( حکومت  امیر  پیرحسین )  انجام می داد ، سرانجام   باآمدن بهار ( حکومت  شیخ  ابو اسحاق )  به پایان رسید ( بهار  تمام  ناز وتکبر  پاییز  را از بین  برد .)

3-  خدا را شکر  که به نیک  بختی  و شکوفایی  گل و رسیدن بهار  ( به قدرت  رسیدن ابواسحاق) تکبر  و غرور  باد سرد  زمستانی و   شکوه و قدرت   خار (  حکومت  امیر پیر حسین )  به پایان رسید .

4-  به آرزوها که همچون  صبح روشن  ، در شب تاریک  پنهان   شده است ، بگویید   شاهر شود  زیرا کار  شب ناامیدی ( حکومت  امیر پیرحسین )  به پایان رسیده است .

5-  آن همه  پریشان   حالی  و غم و  اندوه   دوران  طولانی ظلم با آمدن  یار ودر سایه ی  لطف  اوبه پایان  آمد . (  با آمدن  حکومت  ابواسحاق  روزگار ستم  پایان یافت .)

6-  با این که  دولت تو روی  نمود ولی  من  به دلیل  بد عهدی  و پیمان   شکنی  روزگار ،  هنوز  باور ندارم  که قصه ی  طولانی  غم و   اندوه ما  به پایان  رسیده باشد .

7-  ای ساقی ، لطف  ومحبت  کردی امیدوارم  همیشه   شاد کام  باشی  چرا که   با چاره  اندیشی  تو آشفتگی و پریشان   حالی ما  پایان گرفت . (  آشفتگی  های اجتماعی  دورا ن حکومت  امیرپیرحسین به پایان رسید )

8- اگر چه کسی  حافظ را  چیزی  به حساب  نیاورد  اما خدا را  شکر که  آن همه  رنج  و سختی  به پایان  آمد .  ( بیانگر  شکر و شادی  عارفانه  و ترجمان  عاطفی  و روحی  شاعر )

درس یازدهم

اشارت صبح

1- برق آسمان با تمام  درخشندگی اش  در مقابل  شور و اشتیاق  عشق  من ، همانند جرقه ای  کوچک است  وشعله  نیز در برابر  آتش عشق  من همانند  طفلی  نی سوار ،  حقیر و ناتوان است .

2- تمام آرزوهای  دوعالم  ( رسیدن   به قدرت   و شکوت  دو جهان )  در نظر من  به اندازه ی  غباری  از یک  مشت   خاک است .

3-  گل و لاله  به دلیل  خمیازه   کشیدن ( شکفته شدن )  زخمی ( پرپر)  می شوند .   خوشی های  این جهان   جز خماری  زودگذر  چیز  دیگری  نیست .

4-  ما و من (  وجودهای  عاریتی  و عارضی )  مانند آیینه  دارانی هستند  که زیبایی  خداوند را نشان  می دهند و خود  ناپاردارند . پس  نباید  به آن ها ( حسن های  عاریتی ) نازید .

5-  صبح ها  از پی هم  می آیند  و  می روند  و به ما بایاد آوری  می کنند  که زندگی دنیایی  و عمر  انسان کوتاه   و زوددگذر است  .

6-  چون ما اسیر  دریای تو  هستیم ، تصور  می کنیم  که حقیقت   هستی را  شناخیتم  درحال  که هنوز  به سواحلی  بیشتر  نرسیده ایم . (  آگاهی های  ما  تنک  مایه  وکم عمق  است . )

7- ای انسان !  من و تو نباید  از هم غافل  باشیم  چرا که   فرصت   و عمر ما کوتاه  و زودگذر است  .

8- ای بیدل !  فخر و نازش  این  افراد  سست اراده  به مال  و مقام  دنیایی ، ننگ  آور است .

مجنون و عیب جو